De 3 Stappen van Non-dualiteit

Ik wil vandaag met jullie praten over non-dualiteit.

Non-dualiteit is een simpel maar gecompliceerd concept, het is ingewikkeld om te snappen, lastig om te doorgronden en nog veel lastiger om naar te leven. 

Toch ga ik dit hier proberen uit te leggen omdat de mensen die de non-duale inzichten leven de meest vredige, gelukkige, ontspannen en gebalanceerde levens hebben die mogelijk zijn. Balans, rust, vrede en geluk is iets wat velen willen dus vandaar dat ik dat hier uit wil leggen.

Om te begrijpen hoe je rustig en gelukkig kan zijn dien je te snappen hoe je eigen realiteit in elkaar zit, niet alleen dus hoe die eruit ziet door je zintuigen. Om te snappen wat belangrijk is in het leven dien je je te begrijpen wat dit leven is en wat het inhoudt. Hoe kan je immers weten wat belangrijk is als je niet begrijpt hoe je realiteit in elkaar zit.

Dualiteit betekent ’twee zijn’, non-dualiteit doelt op dat alles ‘een’ is en niet twee. De ware werkelijkheid is niet is dat er twee dingen zijn: jij en de wereld om je heen maar er één is waar alles uit bestaat. Er is slechts de wereld, energie, de natuur, het geheel, het universum, god of hoe je het ook wilt noemen.

De wijzen uit India, met name Ramana Maharshi, spraken over drie principes van non-dualiteit: 1) de wereld is een illusie, 2) alleen god (lees energie) bestaat, 3) god is de wereld.

Sri Ramana Maharshi

Dit zijn de 3 stappen in het begrijpen van non-dualiteit.

1.De wereld is een illusie

De wereld is een illusie omdat de wereld niet bestaat zoals je hem ervaart door je zintuigen. Je zintuigen vormen je wereld. Je oog ziet een boom maar je brein maakt dat jij die boom zo ervaart als je hem ervaart. De boom zoals jij hem kent staat dus niet naast je huis maar zit in je hoofd. De boom is er niet zoals jij hem kent. Het is een illusie van je brein. Er is geen wereld, je brein vormt een wereld van de signalen die zij ontvangt uit je omgeving. 

Dit creëert een opening om te begrijpen dat de zintuiglijke wereld niet belangrijk is. Je kan ervan genieten maar het is niet echt. Als je dus je leven spendeert in het optimaliseren van je zintuiglijke ervaring: het hebben van mooie zintuiglijke ervaringen (sex, reizen, eten, drugs, drinken) en spullen (huis, auto, etc.), spendeer je je tijd aan het optimaliseren van een illusie die je niet meeneemt na de dood. Best leuk maar ook zoals velen voelen: oppervlakkig.

2. Alleen God (non-dualiteit) bestaat

Voordat je denkt dat ik een religieus betoog begin, begrijp dat de yogi's alleen in religieuze taal spraken over dingen die de wetenschap inmiddels omhelst. Yogi’s hadden het over god, wijzen uit verschillende tradities hebben het over bewustzijn maar natuurkundigen noemen het energie en ze bedoelen hetzelfde. Natuurkundigen zeggen dat alles bestaat uit energie en dat is waar we hier op doelen. In de non-dualiteit hebben we het echter over bewustzijn omdat dit onze ervaring beter beschrijft.

Dit bewustzijn is hetgeen waardoor en waarmee we alles aanschouwen. Alle sensaties in ons lichaam, alle gedachten, de buitenwereld, etc. Alles wat wij kennen, kennen we door dat we er bewust van zijn. Als we slapen zijn we ons bewust van onze droom of dat we hebben geslapen. Alles in onze ervaring, ervaren we door bewustzijn waardoor we alles aanschouwen. We kunnen dus de wereld aanschouwen omdat we bewustzijn zijn. Dit is onze ware aard. Dit is onze onveranderlijke kern waardoor we veranderlijke zaken zoals ons lichaam, onze omgeving, onze gedachten, gevoelens en emoties kunnen aanschouwen. Wij zijn dit bewustzijn. 

Het is heel lekker om te weten dat je niet je beperkte lichaam, capaciteiten, gedachten, gevoelens en gewoontes bent maar dat jij dit als een jas draagt in dit leven. Het lichaam is vergankelijk en gaat dood maar jij, bewustzijn, kan het aanschouwen en gaat niet dood. Ik wil niet speculeren over reïncarnatie of iets dergelijks maar zoals natuurkundigen al zeggen: energie gaat nooit verloren. Bewustzijn gaat ook niet verloren. Wat wel verloren gaat is je brein en daarmee het geheugen. Daarom weet je in diepe slaap niet meer hoe lang je hebt geslapen. Eigenlijk voel je je dus elke avond zoals je je voelt wanneer je dood bent. 

3. God (non-dualiteit) is de wereld

In dit stuk van het verhaal zit er scheiding in onze ervaring. We hebben de wereld en alles wat er gebeurt, de illusie die door ons brein wordt gecreëerd. En we hebben alle interne- en externe sensaties die we voelen. Deze sensaties zijn wij niet hebben we net gezegd, want wij zijn bewustzijn. 

Maar…wij zijn ons bewust van de wereld, onze gedachten, gevoelens en andere mensen. Die andere mensen en die gevoelens waar we mee zitten, die zijn ook bewustzijn, want we zijn ons bewust van al deze zaken. Er is geen bank zonder bewustzijn want anders waren we ons er niet bewust van. Sterker nog, de bank is van bewustzijn gemaakt. Als we ons niet bewust zijn van een bank, is er geen bank. Waar is de bank als je je er niet bewust van bent? Waar is de ander als je er niet bewust van bent of aan denkt?

Niet alleen jij bent dus bewustzijn, maar alles is bewustzijn. We zijn bewustzijn, in een zee van bewustzijn. We zijn zoals zenmeesters het zeiden: een golf op de oceaan. Geheel van water, niet van iets anders en we zullen ook altijd water (bewustzijn) zijn. Als de golf uitgerold is over het strand, plooit het water terug de zee in en wordt er ergens anders weer een golf gemaakt.

Laten we wat proberen, doe eens je ogen dicht en probeer iets te vinden waar je je niet bewust van bent. Iets gevonden? En ga eens op zoek naar harde grens tussen jouw ervaring en die van de ander? Gelukt? We proberen in dit geval een harde grens te vinden, waar we ons niet bewust van kunnen zijn, maar we kunnen we geen grens vinden. Er is namelijk geen scheiding tussen ‘mijn’ bewustzijn en die van ‘jou’. Wat is dus de grens tussen jou en mij? Die is er niet. Wij zijn niet twee maar één. Wij zijn niet duaal maar non-duaal en onze lichamen en gedachten zijn slechts als een golf op de oceaan. Ze zijn er bestaan uit bewustzijn en zijn alleen te kennen in bewustzijn.

Non-dualiteit in de praktijk

We zijn dus grenzeloos bewustzijn. Dit bewustzijn uit zich op unieke en verschillende manieren: alle planten, mensen, dieren, objecten, gedachten, gevoelens en planeten zijn uniek. Zoals de yogi’s zeiden: we zijn de vele gezichten van God. Wij kunnen zeggen: we zijn de vele uitingen van bewustzijn. 

Hoe verandert dit dan ons leven? En waarom waren en zijn die yogi’s en wijzen zo ontspannen? Dat komt door het volgende:

• Als we weten dat wat we zijn onveranderlijk is, veranderd dat ons omdat het de noodzaak om te veranderen, te streven, hard te werken en iets te bereiken verzacht. Het gaat ons namelijk niet veranderen.

• Als we weten dat wat wij zijn, nooit doodgaat, verliezen we de angst om dood te gaan. 

• Als we weten dat elke ervaring veranderlijk is, behalve dat wat wij zijn (bewustzijn), verzacht dat ons lijden

• Als we weten dat er geen verbetering mogelijk is. We zijn bewustzijn, het hele universum is bewustzijn en dat zullen we blijven, in welke uiting dan ook. Dan weten we ook dat de planeet, je vrienden, ouders of situatie niet gered of verbeterd hoeft te worden en dat de wereld doordraait ook zonder jou, de mensheid of je ouders.

• Als we weten dat anderen ook niet doodgaan, verzacht dat onze rouw.

• Als we weten dat er geen perfecte uiting van bewustzijn zijn is, verlaten we het pad om iets te worden en zijn, wat we nog niet zijn. Rijk, geslaagd, verlicht of wat dan ook.

• Als we weten dat er geen ik is, is er ook geen ik meer om te verbeteren.

Om het heel plat te slaan: De mens maakt het zichzelf onnodig heel moeilijk, elke dag weer. We maken het moeilijk omdat we bedenken dat alles anders en beter moet en we er nog niet zijn. We maken het ons moeilijk omdat we deze individuele uiting van bewustzijn niet goed genoeg vinden. We maken het ons moeilijk omdat we meer ervaringen en spullen willen en denken dat dat iets oplost en iets doet aan onze innerlijke rust of ons beter maakt. Terwijl we wel voelen dat onze ervaringen en spullen ons nauwelijks wat doen.

We zijn er al en we hoeven dit leven niks te doen. Pfff… dat lucht dat even op. En dat betekent ook dat er niks mis is met wat je het liefst wilt doen, wat goed voelt en wat fijn is voor je.

Je weet zelf wat destructief is en wat niet, maar je hoeft niks te doen of te veranderen. Je mag jezelf ook vrijelijk kapot maken of gezond maken. Je mag alles. Je mag naar je werk, voor je kinderen zorgen, afspreken met vrienden en een kop thee drinken. Je hoeft echter niks.

Dat klinkt ingewikkeld terwijl het het meest natuurlijke is hoe je kan leven. Als kinderen doen we het al. Onbezonnen, niet teveel met onszelf bezig maar lekker bezig en ontdekken, in eenheid met onze interne- en externe sensaties en alles wat we tegenkomen.

Wat de grootste valkuil is die we zien in mensen die proberen te leven op een non-duale manier, is dat ze zichzelf intern managen. Ze relaxen, genieten en zien wat er gebeurt maar dan op een gegeven moment gaan ze toch het leven weer ingewikkeld gaan maken door gedachten te geloven dat ze er nog niet zijn of dat ze wel nog van alles moeten. Ze bouwen een systeem met overtuigingen, of dingen om dagelijks te doen, of gedragsregels. Dit mag natuurlijk, maar daarmee zet je jezelf wel gevangen. Helemaal ok natuurlijk, als je maar bewust kiest voor deze gevangenis in plaats van onbewust.

Ik wens je veel vrijheid en liefde vanuit een plek waarbij je mag doen waar je hart van zingt.

Kees Blok is a Certified Life Coach, Coaching People in Amsterdam and Remote to Reduce Stress and Improve Flow through Meditation and Coaching.